1 Ιστορία
1.1 Αρχαιότητα
1.2 Βενετσιάνικη και Οθωμανική Περίοδος
1.3 Ιταλική περίοδος
1.4 Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος
1.5 Μεταπολεμική Ιστορία
2 Χωριά-οικισμοί
3 Πρόσωπα
4 Κρατικός αερολιμένας
5 Αθλητισμός
6 Παραπομπές - Σημειώσεις
7 Βιβλιογραφία
8 Εξωτερικές συνδέσεις
[Επεξεργασία] Ιστορία
[Επεξεργασία] Αρχαιότητα
Ο Θουκυδίδης επισήμανε την ιδιαίτερη σημασία των κόλπων και των λιμανιών της Λέρου κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο (431 – 404 π.Χ.), στον οποίο η Λέρος υποστήριζε τους Αθηναίους. Η λήξη του πολέμου, σήμανε και την έναρξη της κυριαρχίας της Λέρου από τους Σπαρτιάτες. Στο νησί επίσης, βρίσκεται το γνωστό ιερό της Θεάς Αρτέμιδος.[1]
Ακολούθησε την πορεία των υπόλοιπων Δωδεκανήσων κατά τα αλεξανδρινά, ρωμαϊκά και βυζαντινά χρόνια. Έπειτα από τη διαίρεση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όπως και η υπόλοιπη Ελλάδα, διοικούταν από την Κωνσταντινούπολη, την πρωτεύουσα του Βυζαντίου. Στη νησίδα Φαρμάκω, ανατολικά της Λέρου, ο Ιούλιος Καίσαρας είχε αιχμαλωτιστεί από ντόπιους πειρατές για 40 περίπου μέρες.
[Επεξεργασία] Βενετσιάνικη και Οθωμανική Περίοδος
Κατά την ύστερη βυζαντινή περίοδο, το νησί ενσωματώθηκε στο Θέμα της Σάμου. Κατά το δέκατο τρίτο αιώνα, το νησί κατελήφθη από τους Γενουάτες και ύστερα από τους Βενετσιάνους. Το 1309, οι ιππότες Τάγματος του Αγίου Ιωάννη, κυρίευσαν και οχύρωσαν τη Λέρο. Το 1505, ο Οθωμανός ναύαρχος Κεμάλ Ρέις, με τρεις γαλέρες και δεκαεπτά θωρηκτά, πολιόρκησε το κάστρο αλλά δεν κατόρθωσε να το καταλάβει. Το εγχείρημα επαναλήφθηκε το 1508 με περισσότερα πλοία, με το ίδιο ανεπιτυχές αποτέλεσμα. Ο θρύλος λέει πως εκείνη τη φορά, το νησί σώθηκε από τον ένα και μοναδικό επιζόντα ιππότη. Ήταν μόλις 18 ετών. Έντυσε γυναίκες και παιδιά με τις πανοπλίες των νεκρών ιπποτών, γελώντας έτσι τους Οθωμανούς, πως η φρουρά της Λέρου ήταν ακόμα δυνατή. Τελικώς, στις 24 Δεκεμβρίου του 1522, ακολουθώντας την πολιορκία της Ρόδου, υπογράφτηκε συνθήκη μεταξύ του Σουλτάνου Σουλεϊμάν και του Μεγάλου Άρχοντα των Ιπποτών Φίλιππου Βιλιέρου Ντε Λ'Ισλ-Αδάμ και η Λέρος, μαζί με όλες τις κτήσεις του Τάγματος στο Αιγαίο, πέρασε σε Οθωμανικά χέρια.
Κατά την Οθωμανική κυριαρχία, η Λέρος απήλαυσε, μαζί με άλλα νησιά, ένα προνομιούχο καθεστώς μερικής αυτονομίας, έχοντας έτσι τη δική της διοίκηση. Την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 το νησί απελευθερώθηκε και έγινε σημαντική βάση εφοδιασμού του Ελληνικού Ναυτικού. Διοικητικά, πέρασε στη δικαιοδοσία της Προσωρινής Επιτροπής των Ανατολικών Σποράδων.
Με τη Συνθήκη του Λονδίνου στις 3 Φεβρουαρίου του 1830 που όριζε τα σύνορα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, τα απελευθερωμένα νησιά των Ανατολικών Σποράδων, δόθηκαν πίσω στην Τουρκία. Στο "Ημερολόγιο της Νομαρχίες του Αρχιπελάγους" του 1886, η Λέρος, μαζί με τα νησιά, Πάτμος, Λειψοί και Φούρνοι, ανήκαν στην Τουρκία. Το διοικητικό συμβούλιο είχε αντιπροσώπους και από τις δύο πλευρές.
[Επεξεργασία] Ιταλική περίοδος
Το 1912, κατά τον Ιταλοτουρκικό Πόλεμο, οι Ιταλοί κατέλαβαν όλα τα Δωδεκάνησα εκτός του Καστελλόριζου. Στις 12 Μαΐου του 1912, το νησί κατελήφθη από τους ναύτες του Ιταλικού Καταδρομικού San Giorgio. Οι Έλληνες κάτοικοι των Δωδεκανήσων, κύρηξαν την αυτονομία τους ως "Κράτος του Αιγαίου", με σκοπό την ένωση με την Ελλάδα, αλλά με το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, οι προσπάθειες δεν καρποφόρησαν και οι Ιταλοί διατήρησαν τον έλεγχο των νησιών.
Από το 1916 ως το 1918, οι Βρετανοί χρησιμοποιούσαν τη Λέρο ως ναυτική βάση. Με το σύμφωνο Βενιζέλος-Τιττόνι, το νησί θα επέστρεφε στην Ελλάδα, μαζί με όλα τα Δωδεκάνησα, εκτός της Ρόδου, αλλά έπειτα από την ελληνκή ήττα στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο (1919-1922) οι Ίταλοι ακύρωσαν τη συνφωνία. Η Συνθήκη της Λωζάννης επιβεβαίωσε την ιταλική κτήση της Λέρου και των Δωδεκανήσων.
Το νέο ιταλικό φασιστικό καθεστώς, επιχείρησε ενεργά να 'ιταλοποιήσει' τα Δωδεκάνησα, κάνοντας την εκμάθηση της Ιταλικής υποχρεωτική, δίνοντας κίνητρα στους ντόπιους να αποκτήσουν την ιταλική υπηκοότητα και καταργώντας ελληνικά ιδρύματα. Τη Δεκαετία του '30, οι ιταλικές αρχές έχτισαν την πόλη Portolago, σύμφωνα με τα κριτήρια του νέου μοντέλου ιταλικής πολεοδομίας. Σήμερα αποτελεί ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά παραδείγματα της ιταλικής ορθολογιστικής αρχιτεκτονικής. Οι Έλληνες το ονόμασαν αργότερα Λακκί.
Κατά τη διάρκεια των 31 χρόνων που οι Ιταλοί παρέμειναν στη Λέρο, έφτιαξαν ένα σπουδαίο σχέδιο πολεοδομίας και ενοχύρωσης του νησιού, καθώς η στρατηγική του τοποθεσία και τα μεγάλα, φυσικά του λιμάνια (το μεγαλύτερο των οποίων, το Λακκί, είναι το μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι μεγάλου βάθους στη Μεσόγειο Θάλασσα το έκαναν ιδανική ναυτική βάση. Η ενοχύρωση της Λέρου όπως και η κατασκευή μια μεγάλης ναυτικής βάσης στο Λακκί, διασφάλιζαν τον ιταλικό έλεγχο μια περιοχής που είχε ζωτική σημασία για τους Συμμάχους (το Αιγαίο, τα Δαρδανέλλια και τη Μέση Ανατολή. Ο Μουσολίνι είδε το νησί ως μια βάση ύψιστη σημασίας για την ιταλική κυριαρχία στο ανατολικό Αιγαίο, όπως και το Portolago ως το ιδανικό μέρος για να χτίσει μια έπαυλη παραθερίσματος.
[Επεξεργασία] Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος
Από το 1940, όπου η Ιταλία εισήλθε επίσημα πια, στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο με τη πλευρά της Γερμανίας, η Λέρος υπέφερε από τις εναέριες επιδρομές της βρετανικής Royal Air Force. Ως αποτέλεσμα των αρίστων αραξοβολιών που παρέχονταν στα θωρηκτά, λόγω του μεγάλου αριθμού όρμων και κολπίσκων, το νησί υπήρξε το δεύτερο πιο βομβαρδισμένο νησί του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου (μετά την Κρήτη). Στις 8 Σεπτεμβρίου του 1943, όταν η Ιταλία κατάλαβε πως δεν μπορούσε να συνεχίσει τον Πόλεμο στηρίζοντας τους Γερμανούς, υπέγραψε ανακωχή και πέρασε στη μεριά των Συμμάχων. Όταν βρετανικές ενισχύσεις έφτασαν στη Λέρο και τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα, το νησί υπέφερε και άλλους βομβαρδισμούς, αυτή τη φορά από τους Γερμανούς. Μία από τις μεγαλύτερες επιθέσεις ήταν στη ναυαρχίδα του Ελληνικού Στόλου, Βασίλισσα Όλγα, η οποία βυθίστηκε από τους Γερμανούς την Κυριακή 26 Σεπτεμβρίου του 1943, καθώς αγκυροβολούσε στο Portolago. Το νησί της Λέρου καταλήφθηκε από γερμανικά στρατεύματα κατά την επιχείρηση Taifun με εναέριες και αμφίβιες εφόδους ανάμεσα στις 12 και 16 Νοεμβρίου του 1943. Οι δυνάμεις που ενεπλάκησαν ήταν αλεξιπτωτιστές ένα τάγμα από την ελίτ μεραρχία του Βρανδεμβούργου. Τα πεζικά στρατεύματα υποστηρίζονταν από βομβαρδιστικά αεροπλάνα της "Luftwaffe". Ανάμεσα τους υπήρχαν και σμηναρχίες Ι. και ΙΙ. από Stuka-Wing 3. Η σμηναρχία I. λειτουργούσε από τη στρατιωτική βάση των Μεγάρων. Το νησί παρέμεινε υπό γερμανική κατοχή μέχρι και το τέλος του πολέμου.
[Επεξεργασία] Μεταπολεμική Ιστορία
Αφού οι Γερμανοί εκκένωσαν το νησί, πέρασε υπό βρετανική διοίκηση μέχρι τις 7 Μαρτίου του 1948 όπου μαζί με τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα ενώθηκε με την Ελλάδα. 600 χρόνια, μετά τη λήξη της Βυζαντινής κυριαρχίας, για πρώτη φορά τα Δωδεκάνησα ενσωματώθηκαν στο ελληνικό κράτος. Κατά τη διάρκεια των Μεταπολεμικών χρόνων, οι ελληνικές κυβερνήσεις, χρησιμοποίησαν πολλά από τα κτήρια του νησιού για διάφορους λόγους. Το 1959 ιδρύθηκε η ψυχιατρική κλινική της Λέρου, που οι αρχικά πρωτόγωνες συνθήκες, έχουν πια αναβαθμιστεί και βελιτωθεί. Κατά τη Χούντα των Συνταγματαρχών, το νησί χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εγχώριας εξορίας πολιτικών κρατουμένων, χρησιμοποιώντας τους παλιούς ιταλικούς στρατώνες ως στρατόπεδα συγκέντρωσης.
[Επεξεργασία] Χωριά-οικισμοί
Το Παντέλι είναι ένα χωριό ψαράδων με μικρές ψαροταβέρνες και καφενεία που έχει κρατήσει τον παραδοσιακό χαρακτήρα του, μακρυά από τον μαζικό τουρισμό.
Βρωμόλιθος ονομάζεται ένας ανοιχτός όρμος δίπλα στο Παντέλι της Λέρου. Έχει μεγάλη αμμουδερή και σε μερικά σημεία βοτσαλωτή παραλία. Κοντά βρίσκονται μικρά ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια και ψαροταβέρνες δίπλα στη θάλασσα. Απέναντι βρίσκεται το νησάκι της Αγίας Κυριακής με ένα εκκλησάκι στην κορυφή του.
[Επεξεργασία] Πρόσωπα
Φερεκύδης (5ος αιώνας π.Χ.), ιστορικός, μυθογράφος και λογογράφος
Θεολόγος Νικολούδης (1890-1946), δημοσιογράφος και πολιτικός
[Επεξεργασία] Κρατικός αερολιμένας
Ο αερολιμένας κατασκευάστηκε το 1984 στην περιοχή Παρθένι στο βόρειο τμήμα της νήσου. Διαθέτει 1 διάδρομο 14/32 μήκους 800 μ. και αρχικά δεχόταν αεροσκάφη τύπου DORNIER 228-201, 18 θέσεων. Από το καλοκαίρι του 2001 το αεροδρόμιο της Λέρου δεχόταν αεροσκάφη τύπου ATR 42-320/500, χωρητικότητας 50 θέσεων. Από το 2004-5 μετά την απόσυρση των Dornier η Λέρος δέχεται αεροσκάφη τύπου Dash 8-100 χωρητικότητας 37 θέσεων και τούτο είχε ως αποτέλεσμα να μειώνονται οι πτήσεις με ATR 42.
Τα τελευταία χρόνια αυξάνεται η κίνηση του. Το 2005 χτίστηκε καινούριο κτίριο για τις αναχωρήσεις και σταδιακά για τις αφίξεις. Αεροπορικά συνδέεται η Λέρος με την Αθήνα με μία καθημερινή πτήση και κάθε Κυριακή με 2. Επίσης υπάρχει δρομολόγιο που συνδέεται με την Αστυπάλαια, την Κω και τη Ρόδο. Η αεροπορική εταιρεία που εξυπηρετεί το αεροδρόμιο είναι οι Ολυμπιακές Αερογραμμές.
Για τη θερινή περίοδο οι πτήσεις για Αθήνα-Λέροςείναι οι εξής
Ημέρες Αναχώρηση Ώρα Άφιξη Ώρα Πτήση Αεροσκάφος Από-Μέχρι
--------------------------------------------------------------------------------
7 Αθήνα 0530 Λέρος 0630 OA030 DH8 29/03-07/06
--------------------------------------------------------------------------------
7 Αθήνα 0530 Λέρος 0630 OA030 DH8 13/09-18-10
--------------------------------------------------------------------------------
7 Αθήνα 0530 Λέρος 0630 ΟΑ030 ΑΤ4 14/06-06/09
-2345-- Αθήνα 0855 Λέρος 0955 ΟΑ032 DH8 30/03-23/10 1------ Αθήνα 0950 Λέρος 1050 ΟΑ032 ΑΤ4 30/03-23/10
--------------------------------------------------------------------------------
6- Aθήνα 1200 Λέρος 1300 ΟΑ032 AT4 04/04-24/10
--------------------------------------------------------------------------------
7 Αθήνα 0800 Λέρος 0900 ΟΑ032 DH8 14/06-06/09
--------------------------------------------------------------------------------
7 Αθήνα 0855 Λέρος 0955 ΟΑ032 ΑΤ4 29/03-07/06
--------------------------------------------------------------------------------
7 Αθήνα 0855 Λέρος 0955 ΟΑ032 ΑΤ4 13/09-18/10
[Επεξεργασία] Αθλητισμός
Στη Λέρο λειτουργούν οι ακόλουθοι αθλητικοί σύλλογοι:
Α.Σ.Ε. Λέρου (ΑΣΕΛ): στίβος.
Ποδοσφαιρικός Αθλητικός Σύλλογος Λέρου "Δόξα": ποδόσφαιρο.
Γ.Σ. Νέων Λέρου: στίβος.
Π.Ο.Ι.Α.Θ Λέρου: ιστιοπλοΐα.
Σύλλογος τάε κβον ντο.
Αθλητικός Όμιλος Καλαθοσφαίρισης "Πανιώνιος" Λέρου: μπάσκετ.
Πανιώνιος Λέρου
Ο Α.Ο. Καλαθοσφαίρισης Πανιώνιος Λέρου ιδρύθηκε το 1993 από μια παρέα φιλάθλων του νησιού με μικρασιατική καταγωγή, φίλων του μπάσκετ και φίλων του ιστορικού Πανιωνίου της Σμύρνης, με πρωτοστάτη το Φίλιππο Δημητρακόπουλο. Την προσπάθειά τους στήριξε η ομάδα μπάσκετ του Πανιωνίου της Ν. Σμύρνης στέλνοντας κατά καιρούς στις εκδηλώσεις και στους αγώνες στο τοπικό πρωτάθλημα διάφορα μέλη της ομάδας: παράγοντες, προπονητές ή παίκτες, όπως τους Βλάντο Τζούροβιτς, Φάνη Χριστοδούλου, Γιώργο Καράγκουτη, Π.Τζ. Μπράουν, Ισίδωρο Κούβελο, Γιώργο Κατσιφαράκη κ.ά. Η ομάδα δημιούργησε το πρώτο αξιοπρεπές γήπεδο μπάσκετ στο νησί αλλά λίγα χρόνια αργότερα αδρανοποιήθηκε λόγω έλλειψης στοιχειωδών αθλητικών χώρων και κυρίως κλειστού γηπέδου. Από το 2006, που κατασκευάστηκε σοβαρό γήπεδο και επίκειται η κατασκευή κλειστού, ο σύλλογος δραστηριοποιήθηκε ξανά, δημιούργησε τμήματα υποδομής αγοριών-κοριτισών και μετέχει στο πρωτάθλημα της ΤΕ ΕΟΚ Δωδεκανήσου με επιτυχία. Πρόεδρος είναι ο Αλέξανδρος Δημητρακόπουλος και προπονητής ο Μάριος Γραμμενάς.[2]
Δες επίσης
Πανιώνιος, Πανιώνιος Άργους, Πανιώνιος Καισαριανής, Πανιώνιος Καλαμάτας, Πανιώνιος Καλλιθέας, Πανιώνιος Κεράμειας Εύβοιας, Πανιώνιος Κερατσινίου, Πανιώνιος Κορίνθου, Πανιώνιος Ν. Ιωνίας Βόλου, Πανιώνιος Ν. Σμύρνης Λάρισας, Πανιώνιος Ξεριά Καβάλας, Πανιώνιος Πατρών και Πανιώνιος Σαντορίνης.
[Επεξεργασία] Παραπομπές - Σημειώσεις
1.↑ Πρότυπο:CathEncy
2.↑ "Πανιώνιος Λέρου", εφ. Πανιώνιος Κόσμος, φ. 8 (14/2//2009), σ. 12.
[Επεξεργασία] Βιβλιογραφία
"Λέρος: Τα κανόνια του Ναβαρόνε". Ειδικό αφιέρωμα περιοδικού Γεωτρόπιο, για τα 105 κανόνια του Ναβαρόνε, τεύχος 14, σ.86-89 (Ιούλ. 2000).
[Επεξεργασία] Εξωτερικές συνδέσεις
Δήμος Λέρου
Επίσημη ιστοσελίδα Δήμου Λέρου
Ανακτήθηκε από "http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%AD%CF%81%CE%BF%CF%82"
Κατηγορίες: Δωδεκάνησα | Λέρος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου