Σε πολλά Μοναστήρια του Αγίου Όρους φυλάσσονται πανάρχαιες εικόνες της Παναγίας,που μεταδίδουν τη Χάρη στους πιστούς.Ξεχωριστή θέση,όμως,ανάμεσά τους κατέχει η Παναγία του Ναού του Πρωτάτου,γνωστή με την ονομασία «Άξιον Εστί».
Ο Ναός του πρωτάτου έχει αυτό το όνομα από τον Πρώτο,δηλαδή τον επικεφαλής όλων των μοναχών του Αγίου Όρους.Ο Ναός αυτός της Θεοτόκου είναι στις Καρυές.Κτίσθηκε λίγο μετά το 843 μ.Χ,τον ανακαίνισε ο Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης και το 13ο αιώνα τοιχογραφήθηκε από τον κορυφαίο αγιογράφο Εμμανουήλ Πανσέληνο.
Η εικόνα της Παναγίας «Άξιον Εστί» βρίσκεται ενθρονισμένη στο Ιερό του Ναού,επάνω στο ιερό σύνθρονο.Η ονομασία της οφείλεται στον ύμνο «Άξιον Εστί»,το μγαλυνάριον δηλαδή που ψάλλει η Εκκλησία μετά τον καθαγιασμό της Θείας Ευχαριστίας.Τον ύμνο αυτό έψαλε για πρώτη φορά ο Αρχάγγελος Γαβριήλ.
Κοντά στην σκήτη του Πρωτάτου,στην τοποθεσία της Ιεράς Μονής του Παντοκράτορος,είναι μια βαθιά κοιλάδα με πολλά κελιά.Σ’ένα απ’ τα κελιά κατοικούσε ένας ιερομόναχος με τον υποτακτικό του.Επειδή υπάρχει η συνήθεια να γίνεται κάθε Κυριακή αγρυπνία στη Σκήτη,κάποιο Σάββατο βράδυ ο Γέροντας,έφυγε για την αγρυπνία λέγοντας στο μαθητή του να μείνει και να κάνει την Ακολουθία στο κελλί.
Μόλις έπεσε η νύχτα,κάποιος κτύπησε την πόρτα.Ήταν ένας άγνωστος Μοναχός,που ζήτησε να περάσει τη νύκτα στο κελλί.Την ώρα του όρθρου σηκώθηκαν να ψάλλουν την ακολουθία μαζί.Όταν έφτασαν στον ύμνο: «Την Τιμιωτέραν…»,ο υποτακτικός του Γέροντα έψαλε μόνο «την τιμιωτέραν των Χερουβείμ…»ως το τέλος,ενώ ο άγνωστος μοναχός άρχισε τον ύμνο με τα εξής λόγια: «Άξιον εστίν ως αληθώς μακαρίζειν σε την Θεοτόκον,την αειμακάριστον και παναμώμητον και Μητέρα του Θεού ημών».Και μετά συνέχισε τον υπόλοιπο ύμνο.
Ο νεαρός υποτακτικός απόρησε και είπε στον ξένο: «Ποτέ δεν ακούσαμε αυτά τα λόγια,ούτε εμείς,ούτε και οι πριν από μας Γέροντες».Τον παρακάλεσε μάλιστα να του γράψει τον ύμνο για να τον ψάλλεικι αυτός.Επειδή λοιπόν δεν υπήρχε χαρτί και μολύβι,ο ξένος έγραψε τον ύμνο σε μια πλάκα με το δάκτυλό του και τα γράμματα χαράκτηκαν θαυματουργικά ωσάν να κινούσε το δάκτυλό του πάνω σε πηλό. «Από τώρα και στο εξής έτσι θα ψάλλετε τον ύμνο όλοι οι Ορθόδοξοι» είπε και έγινε άφαντος.Ο ξένος αυτός ήταν ο Αρχάγγελος Γαβριήλ.Τον είχε στείλει ο Θεός ν’ αποκαλύψει τον αγγελικό ύμνο,για να ψάλλεται μ’ έναν τρόπο που να ταιριάζει καλύτερα στη Μητέρα του Θεού.
Όταν ο Γέροντας έμαθε γυρίζοντας στο κελλί το θαυμαστό αυτό γεγονός,ενημέρωσε τον πρώτο του Αγίου Όρους και την Κοινή Σύναξη,δείχνοντας την πλάκα με τα χαραγμένα λόγια του ύμνου.Αφού εδόξασαν όλοι το Θεό και ευχαρίστησαν τη Θεοτόκο,έστειλαν την πλάκα στην Κωνσταντινούπολη προς τον Πατριάρχη και τον Βασιλέα με όλη τη διήγηση του θαύματος γραπτώς.
Από τότε ο αγγελικός αυτός ύμνος έγινε γνωστός σ’ όλο τον κόσμο.Η εικόνα της Παναγίας που βρισκόταν στο Ναό του κελλίου,όπου έγινε το θαύμα μεταφέρθηκε στο ναό του Πρωτάτου.Το κελλί εκείνο,όπου ο Αρχάγγελος εδίδαξε τον ύμνο,ονομάζεται μέχρι και σήμερα «Άξιον Εστί» και η βαθειά κοιλάδα όπου βρίσκεται,λέγεται από τότε «Άδειν»,διότι εκεί εψάλη για πρώτη φορά ο ύμνος.
Το θαύμα αυτό έγινε στις 11 Ιουνίου του 982 μ.Χ,ημέρα Κυριακή.Από τα τέλη του 10ου αιώνα,ο ύμνος πέρασε σε λειτουργική χρήση και ψάλλεται στη Θεία Λειτουργία μετά την εκφώνηση «Εξαιρέτως της Παναγίας…» στον ίδιο ήχο με το Χερουβικό.Πλήρη Ακολουθία για την εικόνα «Άξιον εστί» έγραψε το 1838 ο λόγιος ιεροδιάκονος του Ρωσικού Κοινοβίου Βενέδικτος.Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα γίνεται στο Ναό του Πρωτάτου πανηγυρική Θεία Λειτουργία και ακολουθεί μεγαλοπρεπής λειτανεία της θαυματουργής εικόνας.Κατά τη λιτανεία έχουν γίνει πάρα πολλά θαύματα.
Η εικόνα «Άξιον εστί» έχει διαστάσεις 70,5.44 εκ. χωρίς την αργυρή θήκη που την περιβάλλει.Λόγω του χρόνου που πέρασε,η μορφή της Θεοτόκου ήταν πολύ σβησμένη,αλλά μετά την πρόσφατη ανακαίνιση διατηρείται σε ικανοποιητική κατάσταση και διαβάζεται η επιγραφή «Μήτηρ Θεού Καρυώτισσα».Κατασκευάστηκε στην Κωνσταντινούπολη κατά το πρότυπο της Παναγίας Ελεούσας του Κύκκου της Κύπρου,έργο του Ευαγγελιστού Λουκά και απεικονίζει την Θεοτόκο με τη μορφή που είχε λίγο πριν την κοίμησή της.
Στις 3 Οκτωμβρίου 1913,μετά από ολονύκτια αγρυπνία στο Ναό του Πρωτάτου,οι Αγιορείτες μοναχοί συνέταξαν το μνημειώδες ψήφισμα της αιωνίου και αδιασπάστου ενώσεως με την Μητέρα Ελλάδα και το υπέγραψαν ένας-ένας με μετάνοια ενώπιον της εικόνας αυτής.
Η πρώτη έξοδος της εικόνος «Άξιον Εστί» από το Άγιον Όρος έγινε το 1963 κατά τον εορτασμό της Χιλιετηρίδος του Αγίου Όρους,όταν μεταφέρθηκε στην Αθήνα,όπου την προσκύνησαν πλήθη πιστών.Το 1985 μεταφέρθηκε με πλοίο του Πολεμικού Ναυτικού για προσκύνηση στη Θεσσαλονίκη,όπου οι επίσημοι της πόλεως την υποδέχθηκαν μπροστά στο Λυκό Πύργο με τιμές Αρχηγού Κράτους.
Άξιον εστίν ως αληθώς
μακαρίζειν σε την Θεοτόκον,
την αειμακάριστον και παναμώμητον
και μητέρα του Θεού ημών.
Την τιμιωτέραν των Χερουβείμ
και ενδοξοτέραν ασυγκρίτως των Σεραφείμ
την αδιαφθόρως Θεόν Λόγον τεκούσαν,
την όντως Θεοτόκον,
Σε μεγαλύνομεν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου