Powered By Blogger

6.4.09

ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΑΣΧΑ


Image and video hosting by TinyPic

Image and video hosting by TinyPic
Image and video hosting by TinyPic
Image and video hosting by TinyPic

Όπου κι αν βρίσκονται οι Έλληνες, στις πόλεις και τα χωριά, στα βουνά, τους κάμπους και τα νησιά μας, όπως επίσης στις χώρες της
διασποράς, υποδέχονται το Άγιο Πάσχα, αυτή τη μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης και του ελληνισμού.
Image and video hosting by TinyPic
Πάσχα των Ελλήνων. Πάσχα της αγάπης, της συναδέλφωσης, της χαράς και της προσμονής.
Πάσχα του οικουμενικού ελληνισμού. Πάσχα της ανάστασης των ελπίδων για ένα καλύτερο αύριο, για ένα πιο φωτεινό μέλλον του έθνους των Ελλήνων, όπου κι αν αυτό
βρίσκεται. Μέσα στα γεωγραφικά όρια της χώρας ή στη διασπορά, όπου ζει και μεγαλουργεί η άλλη Ελλάδα της ομογένειας.

Στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα οι απόδημοι Έλληνες, μαζί με τους υπόλοιπους χριστιανούς, τιμούν ευλαβικά και πανηγυρίζουν για τη μεγαλύτερη και την πλουσιότερη σε λαογραφικές εκδηλώσεις γιορτή της χριστιανοσύνης, η οποία τόσο πολύ έχει δεθεί με τον ελληνισμό.Και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι πιο λαμπρές εκδηλώσεις για το Πάσχα, από οπουδήποτε αλλού, τελούνται στην
Ελλάδα. Ίσως γιατί σε τούτο τον τόπο, η Ανάσταση είναι συνυφασμένη περισσότερο με την έννοια της Ελευθερίας και τη φλόγα της γνώσης.
Κι όπως πολύ σωστά υπενθυμίζει ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, ο ελληνισμός ήταν αυτός, που όχι μόνο δέχθηκε από τους πρώτους την αλήθεια του Ευαγγελίου, αλλά επίσης έγινε διαπρύσιος κήρυκας και προσέφερε αυτή την αλήθεια ως δώρο και θεμέλιο πολιτισμού, μαζί με τη γραφή και την επιστήμη στην οικουμένη, ιδιαίτερα στους σλαβικούς λαούς. Συνταιρι άζοντας ακριβώς το νόημα Πάσχα με την έννοια της Ελευθερίας, ο λαός αλλά και οι ποιητές μας, ύμνησαν την λαμπρότητα της γιορτής. Δίνοντας σε στίχους πλαστικούς, όλη την ομορφιά μέσα στην οποία συντελείται το θαύμα της
Ανάστασης.

Image and video hosting by TinyPic


OEλληνισμός ήταν αυτός, που όχι μόνο δέχθηκε από τους πρώτους την
αλήθεια του Ευαγγελίου, αλλά επίσης έγινε διαπρύσιος κήρυκας και
προσέφερε αυτή την αλήθεια ως δώρο και θεμέλιο πολιτισμού, μαζί με τη γραφή και την επιστήμη στην οικουμένη.

Σήμερα Πάσχα και Λαμπρή, σήμερα αλλάζει ο κόσμος. Σήμερα αρχόντοι και φτωχοί βάζουνε τα καλά τους και πάνε στην Ανάσταση και στο Χριστός Ανέστη", όπως λέει και το γνωστό δημοτικό μας τραγούδι. Αυτή η μεγάλη και τόσο επίσημη στιγμή του ανθρωπίνου γένους, η στιγμή της Ανάστασης του νεκρωμένου από τα πάθη και την κατάπτωση κόσμου, αυτή η συγκλονιστική στιγμή της απολύτρωσης και της εκπλήρωσης της θεϊκής υπόσχεσης, στάθηκε για όλους τους μεγάλους δημιουργούς του κόσμου μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης. Σε αυτό το μεγαλείο του Πάσχα της Άνοιξης και της χαράς, της ανάστασης των
ελπίδων του ελληνισμού, είναι αφιερωμένη η σκέψη μας.

Το Άγιο Πάσχα έφτασε και τα έθιμα βγαλμένα από τα βάθη του χρόνου και πλουτισμένα με στοιχεία αλησμόνητων πατρίδων αναβιώνουν στην ελληνική επαρχία τη στιγμή που στις μεγάλες πόλεις ξεθωριάζουν. Από την Κυριακή των Βαΐων και κάθε βράδυ σ΄ όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας οι πιστοί συρρέουν στις εκκλησίες για να παρακολουθήσουν με κατάνυξη τα Θεία Πάθη.

Τη Μεγάλη Δευτέρα "ο Νυμφίος έρχεται εν τώ μέσω τής νυκτός" ενώ την Μεγάλη Τρίτη στις εκκλησίες οδύρεται "η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή",
κατά το περίφημο ιδιόμελο τροπάριο της μοναχής Κασσιανής. Τη Μεγάλη Τετάρτη οι νοικοκυρές πλένουν και καθαρίζουν το σπίτι ενώ το απόγευμα γίνεται στην εκκλησία το Μέγα Ευχέλαιο και το βράδυ ο Μυστικός Δείπνος.

Image and video hosting by TinyPic

Image and video hosting by TinyPic

Το αίμα του Χριστού

Tα Έθιμα του Πάσχα αρχίζουν κυρίως τη Μεγάλη Πέμπτη γιατί από την ημέρα αυτή ξεκινούν οι προετοιμασίες για το Πάσχα. Με ένα κόκκινο πανί απλωμένο στο μπαλκόνι ή το παράθυρο που συμβολίζει το αίμα του Χριστού ξεκινούν στην επαρχία οι προετοιμασίες για τη βραδιά της Ανάστασης ενώ την ίδια ημέρα οι νοικοκυρές σε όλη τη χώρα βάφουν τα κόκκινα αβγά.

Ως προς το κόκκινο χρώμα των αβγών, η λαϊκή φαντασία έρχεται να κομίσει ενδιαφέροντες μύθους, με ισχυρές αντιστάσεις στο χρόνο: Σύμφωνα με μια βορειοελλαδική παράδοση, όταν διαδόθηκε ότι ο Χριστός αναστήθηκε, πολλοί δεν το πίστευαν. Μια γυναίκα, που κρατούσε αβγά σε ένα καλάθι, αμφισβήτησε ότι θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο, λέγοντας: "Θα ήταν σαν να μου λέτε ότι τα άσπρα αβγά που κρατώ, θα γίνουν κόκκινα".
Τότε, ως εκ θαύματος, τα αβγά της νοικοκυράς άλλαξαν χρώμα.


Παλιότερα στη Μακεδονία η νοικοκυρά έβαζε το πρώτο αβγό στο εικονοστάσι, από όπου το έβγαζε με την πυροστιά μόνο όταν έβρεχε ή άστραφτε, για να "εξορκίσει" το χαλάζι και τις πλημμύρες. Σε κάποια χωριά της Μακεδονίας όπως οι Ελευθερές, μέχρι πριν από λίγα χρόνια με τη μπογιά που
είχε χρησιμοποιηθεί για το βάψιμο τον αβγών σημάδευαν το κεφάλι και την
πλάτη των μικρών αρνιών. Όσο το κόκκινο πανί ήταν κρεμασμένο στο μπαλκόνι ή το παράθυρο οι γυναίκες δεν έπλεναν ούτε και άπλωναν ρούχα γιατί το θεωρούσαν κακό σημάδι, ενώ τα πρώτα αβγά που έβαφαν τα έστελναν μαζί με τσουρέκια στα πεθερικά τους.
Στην εκκλησία ψάλλεται η μακρά ακολουθία των Παθών με τα δώδεκα ευαγγέλια και αναπαριστάνεται ξανά η Σταύρωση. Αφού τελειώσουν τα 12 Ευαγγέλια,
κοπέλες αναλαμβάνουν να στολίσουν τον επιτάφιο με γιρλάντες από λευκά λουλούδια, έτσι τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί ο επιτάφιος είναι έτοιμος για να δεχθεί το "σώμα του Χριστού" κατά την Αποκαθήλωση.

Η Μεγάλη Παρασκευή, είναι ημέρα πένθους, ο λαός ζει με μεγάλη κατάνυξη το Θείο Δράμα. Δεν τρώνε γλυκά για την αγάπη του Χριστού που τον πότισαν ξύδι. Ταχινόσουπα, μαρούλι με ξύδι ή φακές με ξύδι είναι τα συνήθη φαγητά. Κανείς δεν πρέπει να πιάσει στα χέρια του σφυρί ή βελόνι, γιατί θεωρείται μεγάλη αμαρτία. Το βράδυ γίνεται ο Εσπερινός και η περιφορά του Επιταφίου. Της
πομπής προπορεύεται η μπάντα ή η χορωδία και παίζει πένθιμα εμβατήρια. Ακολουθούν οι ιεροψάλτες, ο κλήρος, οι μυροφόρες, τα εξαπτέρυγα, πρόσκοποι, και οι πιστοί που ψέλνουν καθ' όλη τη διάρκεια της λιτανείας. Σε όλη τη
διαδρομή οι πιστοί ραίνουν τον επιτάφιο με λουλούδια και αρώματα, κρατώντας αναμμένα κεριά.


Το Άγιο Φως

Ένα από τα βασικότερα τελετουργικά στοιχεία της Ανάστασης είναι το αναστάσιμο φως, με κορυφαία στιγμή την πρόσκληση του ιερέα "Δεύτε λάβετε φως". Πα ίρνουν τότε οι πιστοί το αναστάσιμο φως και το μεταφέρουν στα σπίτια τους. Το φως αυτό πρέπει να είναι "καινούργιο". Για αυτό σβήνονται προηγούμενα όλα τα φώτα στο ναό και ανάβονται από τη λαμπάδα του ιερέα, από την οποία παίρνουν το φως και οι ενορίτες.

Το Μεγάλο Σάββατο, μετά το τέλος της λειτουργίας της Ανάστασης, όλοι οι πιστοί φροντίζουν να πάρουν στα σπίτια τους τη λαμπάδα με το Άγιο φως της Αν άστασης και πριν μπουν στο σπίτι κάνουν το σημάδι του σταυρού με τον καπνό του κεριού πάνω στην πόρτα, ανάβουν το καντήλι που έχουν στα εικονίσματα του σπιτιού και φροντίζουν να το κρατούν αναμμένο όλο το χρόνο για να το ανανεώσουν και πάλι την επόμενη Ανάσταση.

Το Μεγάλο Σάββατο οι πιστοί αρχίζουν να προετοιμάζονται για το χαρμόσυνο
μήνυμα της Ανάστασης. Ήδη από το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου ψάλλεται ο
μεγάλος Εσπερινός και ακούγεται για πρώτη φορά το "Ανάστα ο Θεός, κρίναι την γην" .



Image and video hosting by TinyPic
Image and video hosting by TinyPic
Image and video hosting by TinyPic
Image and video hosting by TinyPic
Το βράδυ της ίδιας ημέρας ο ιερέας βροντοφωνάζει το "Χριστός Ανέστη!" μέσα σε θορυβώδεις εκδηλώσεις (από εδώ και η παροιμιακή φράση "Έγινε ανάστα ο Θεός"), οι οποίες αποτελούν πηγαίο ξέσπασμα, ύστερα από την εθιμικά υποχρεωτική ψυχική πίεση και το τελετουργικό πένθος των πιστών κατά τη
Μεγάλη Εβδομάδα.

Οι λαογράφοι και εθνολόγοι συσχετίζουν το στοιχείο των θορύβων με τη διαδεδομένη στους λαούς δοξασία ότι τα βλαβερά και εχθρικά πνεύματα διώχνονται με εκφοβιστικούς κρότους. Πάντως, είναι βέβαιο ότι η δεισιδαιμονική αυτή αφετηρία έχει πια λησμονηθεί από τους σύγχρονους εορταστές, που απλά διατηρούν το έθιμο, έχοντας προσδώσει σε αυτό έναν ψυχαγωγικό χαρακτήρα.

Οι θόρυβοι απουσιάζουν από τη λεγόμενη "δεύτερη" Ανάσταση, που γίνεται το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα και είναι μια καθαρά ειρηνική εκδήλωση. Στη διάρκεια της δεύτερης αυτής Ανάστασης, όσοι είχαν φιλονικήσει και συγκρουστεί μέσα στη χρονιά, συνηθίζουν να συμφιλιώνονται, ανταλλάσσοντας φιλιά. Αλλά και όλοι οι ενορίτες φιλιούνται μεταξύ τους, μετά την απόλυση της ακολουθίας της δεύτερης ανάστασης, που για αυτό το λόγο αποκαλείται και "Αγάπη".

Ο ενθουσιασμός για την Ανάσταση δεν εκφράζεται μόνο με το τσούγκρισμα των αυγών και το εορταστικό φαγοπότι, αλλά περιγράφεται και στα δημώδη τραγούδια, που διασώθηκαν από τη λήθη του χρόνου περνώντας από στόμα σε στόμα.

"Τώρα Μεγάλη Πασχαλιά, τώρα καλός μας χρόνος τώρα η γης στολίζεται μ' εννιά λογιώ λουλούδια με πράσινα με κόκκινα, με αξιά και με γαλάζια Σήμερα Χριστός Ανέστη και στους ουρανούς ευρεθη".

Ο εθιμικός κύκλος του Πάσχα συνήθως κλείνει την Κυριακή του Θωμά, που ονομ άζεται και "Αντίπασχα". Παλιότερα, όταν το αδράχτι ήταν ακόμη το κύριο
αντικείμενο εργασίας για την Ελληνίδα νοικοκυρά, η Δευτέρα που ακολουθούσε την Κυριακή του Θωμά αποκαλείτο "αδραχτανάσταση" και σηματοδοτούσε την επανέναρξη των συνηθισμένων εργασιών.

Μοναδικό στην υφήλιο παραμένει στην πορεία του χρόνου το ελληνικό Πάσχα, καθώς η αναβίωση μακραίωνων παραδόσεων και εθίμων, αλλά και η αμείωτη
πίστη πολλών Ελλήνων, έχουν διαφυλάξει το ιδιαίτερο χρώμα του. Από άκρη σε άκρη της γης, στη μητροπολιτική Ελλάδα, αλλά και στις ομογενειακές κοινότητες των πέντε ηπείρων, το Πάσχα των Ελλήνων εξακολουθεί να διατηρεί τα μοναδικά χαρακτηριστικά του.

Παρά τους καταιγιστικούς ρυθμούς της καθημερινότητας του Νεοέλληνα, που θα μπορούσαν να έχουν νεκρώσει την πίστη και το συναίσθημα, ευτυχώς δεν έχουν ακόμη εκλείψει οι αντιστασιακοί της παράδοσης, οι οποίοι διαφυλάττουν σαν κόρη οφθαλμού ήθη και έθιμα, αφήνοντας πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενεές Ελλήνων.
.

Η Μεγάλη Εβδομάδα είναι η εβδομάδα πριν το Πάσχα (από την Κυριακή των Βαϊων το βράδυ μέχρι το Μ. Σάββατο) και ονομάζεται «Μεγάλη», όχι γιατί έχει περισσότερες μέρες ή ώρες από τις άλλες εβδομάδες, αλλά γιατί τα γεγονότα όπου τελούνται και βιώνονται στους Ιερούς Ναούς είναι κοσμοσωτήρια για τον άνθρωπο!





Πώς βιώνεται ο λειτουργικός χρόνος τη Μεγάλη εβδομάδα;

Η Εκκλησία από την μεγάλη της φιλανθρωπία, για να μπορέσουν όσο είναι δυνατόν περισσότεροι πιστοί να συμμετέχουν στις Ακολουθίες, επέτρεψε από την αρχή της Μ. Εβδομάδας, να ψάλλεται ο Όρθρος της επόμενης ημέρας. (π.χ. την Κυριακή των Βαϊων το βράδυ ψάλλεται ο Όρθρος της Μεγάλης Δευτέρας).

Δεν υπάρχουν σχόλια: