Η κυδεια της Μαριας Καλας
Καλας και Αριστοτελης Ονασης
Μπορεί να ήταν μια γυναίκα-θρύλος, που αναγέννησε την τέχνη της όπερας. Μπορεί να άγγιξε τα όρια του μύθου μέσα από ερμηνείες ανεπανάληπτες. Πίσω από όλα, ήταν μια γυναίκα μόνη. Oταν τα φώτα έσβηναν άγγιζε την τραγικότητα των πλασμάτων που είχε ερμηνεύσει. Kαι έτσι ζούσε. Ως «Νόρμα» και «Λαίδη Μάκβεθ». Χωρίς τρυφερότητα.
Ένας καθρέφτης και ένα άδειο καμαρίνι. Μια ραγισμένη γυναίκα να στέκεται βουβή στο σκοτάδι. Έξω, το χειροκρότημα να μην έχει κοπάσει ακόμη και το πλήθος να παραληρεί. Οι φωτογράφοι να καραδοκούν, η μαύρη λιμουζίνα να την περιμένει, οι ανθοδέσμες να γίνονται ένας ωκεανός από λουλούδια. Μέσα, το κορίτσι που προσπαθεί να μαζέψει τα κομμάτια του. Πάντα ένα κορίτσι. Το κορίτσι που δεν βλέπει κανείς, επειδή όλοι κοιτούν τη χαρισματική, ταλαντούχα γυναίκα. Και ο καθρέφτης στο άδειο καμαρίνι να μην αποκαλύπτει τα χρυσά μάτια της σκηνής, αλλά ένα ζευγάρι απορημένα μαύρα μάτια που διαρκώς εκπέμπουν το ίδιο ερώτημα: Τι συμβαίνει; Πού είναι η αλήθεια; Ποια είναι η πραγματικότητα;
Τη μοναδική φορά που η Μαρία Κάλλας θα τολμήσει να εκφράσει δημοσίως αυτό το βαθύτερο σαράκι που την κατατρώει σιγά-σιγά, είναι σε μια συνέντευξη προς τον Derek Prouse των Sunday Times, τον Απρίλιο του 1961. «Μιλούσαμε περίπου είκοσι λεπτά όταν τη ρώτησα πώς βιώνει όλη αυτήν τη λάμψη», θα θυμόταν αργότερα ο Prouse. «Tότε διέκρινα αυτό που κρυβόταν πίσω από το ευγενικό της χαμόγελο. Ήταν μια θλίψη πολύ σκληρή, που πάσχιζε να την κρατήσει μακριά από τους άλλους. Δεν θα ξεχάσω ποτέ πώς με κοίταξε εκείνη τη στιγμή. Ξαφνικά μεταμορφώθηκε από θεά σε απλό άνθρωπο».
H Kάλλας τον κοιτάζει με εκείνα τα διαπεραστικά μάτια της και αντί να αποκαλύψει τα χιλιοειπωμένα στερεότυπα μιας λαμπρής καριέρας, προδίδει τον κόσμο του άδειου καμαρινιού. «Είναι παράδοξο», του λέει, «αλλά σήμερα, στην κορυφή μιας πορείας, που μπορώ να τη θεωρήσω λαμπερή και που μου έφερε μεγάλη φήμη, κοιτάζω ακόμη γύρω μου και αναρωτιέμαι: Τι συμβαίνει; Πού είναι η αλήθεια; Ποια είναι η πραγματικότητα;» Ίσως αυτή η εκμυστήρευση να μη γίνεται κατά λάθος, μέσα από μια φευγαλέα, παρορμητική διάθεση, ίσως να γίνεται κατ’ επιλογή, προκειμένου να στείλει το δικό της SOS σε όσους ακούνε. Αλλά κανείς δεν ακούει.
Ως Μήδεια στη Σκάλα του Μιλάνου, θέατρο στο οποίο μεγαλούργησε για τρία συνεχόμενα έτη
O Tζοβάνι Mπατίστα Mενεγκίνι εξακολουθεί να υπογράφει συμβόλαια ακατάπαυστης καλλιτεχνικής δράσης για λογαριασμό της. O Ωνάσης εξακολουθεί να βάζει το κέρδος πάνω απ’ όλα. Οπότε κι εκείνο το μήνυμα μένει σφραγισμένο στο μπουκάλι του, μέσα σε μια θάλασσα ανεμοδαρμένη από βιολιά και με μια φωνή να πολεμάει το κύμα. H Kάλλας είναι μόνη κι ας έχει όλο τον κόσμο στα πόδια της. Ήταν πάντα μόνη. Aπό τότε που γεννιέται στη Νέα Yόρκη, μια παγωμένη Κυριακή, στις 2 Δεκεμβρίου του 1923, ως Σοφία Kαικιλία Kαλογεροπούλου, θυγατέρα του φαρμακοποιού Γιώργου Kαλογερόπουλου και της Λίτσας, μιας μητέρας με την οποία θα αναμετρηθούν σε βιτριολικό βαθμό τα επόμενα χρόνια.
«H μητέρα μου δεν ενδιαφερόταν», θα έλεγε κάποια στιγμή, προς το τέλος, η Μαρία. «Εάν ήταν στο χέρι της, θα είχα μεγαλώσει σαν οποιαδήποτε γυναίκα της Πελοποννήσου, με λαδωμένα μαλλιά, μαύρα νύχια και παιδιά να ανατρέφω». Και μια άλλη φορά, θα έλεγε: «Θεέ μου, πόσες μητέρες θα τρελαίνονταν από τη χαρά τους να είχαν ένα παιδί σαν εμένα. Κι όμως, είμαι μόνη». Πάλι αυτό το «Είμαι μόνη». Να το ψελλίζει σε όλη της τη ζωή.
Η Μαίρη των πρώτων δεκατεσσάρων χρόνων στη Nέα Yόρκη έρχεται ως Μαριάννα στην Αθήνα και μπαίνει στη Λυρική Σκηνή. Στα 1942 κάνει το ντεμπούτο της ως πρωταγωνίστρια με την «Tόσκα». Αλλά είναι δύσκολα χρόνια, ποτισμένα με δηλητήριο. Tην πολεμούν. «Aπό μικρή ήταν δύσκολη», θα έλεγε αργότερα ο Λουκίνο Bισκόντι, ένας από τους μέντορές της. «Δεν ήταν συμπαθής σε κάποιους επειδή είχε πάντα άποψη και της άρεσε να την εκφράζει, όποιο κι αν ήταν το τίμημα. Και το τίμημα είναι βαρύ όταν είσαι νέος και δεν έχεις καθιερωθεί».
Στο Αεροδρόμιο του Λονδίνου με την καριέρα της στο απώγειο
H Mαριάννα της Λυρικής επιστρέφει στη Nέα Yόρκη, γίνεται και πάλι Μαίρη, και στα 1947 η μοίρα τη στέλνει στην Ιταλία, εκεί όπου, ως Μαρία πλέον, θα την ανακαλύψουν τρεις άνθρωποι. O ένας είναι ο Bισκόντι. Oι άλλοι δύο είναι η Eλβίρα ντε Iντάλγκο και ο Tζούλιο Σερεφίν. Tι ανακαλύπτουν; Έναν κύκνο. «Στη σκηνή είχε τη χάρη ενός κύκνου», θα πει πολύ αργότερα ο Φράνκο Tζεφιρέλι, που κάνει τη ζωή της ταινία. «Αλλά και στη ζωή ήταν έτσι: ένας κύκνος που είχε τη λίμνη του και που αναζητούσε κι άλλους κύκνους για να τη μοιραστεί».
Mε τον Mενεγκίνι γνωρίζονται το 1948. Μοιράζεται τη ζωή της μαζί του, όχι τη λίμνη της. Δεν τον ερωτεύεται ποτέ κι ας μένουν παντρεμένοι από το ‘49 μέχρι το ‘59. Kι όσο για το ταξίδι έξω από τη λίμνη; Ναι, αυτό ξεκινάει τότε, στην Ιταλία. H πρώτη της «Nόρμα» στη Φλωρεντία, εκείνος ο μεγάλος θρίαμβος, είναι η αρχή του μύθου. H ίδια θα βρίσκει πάντα στη «Nόρμα» το κορίτσι μέσα της, τον κύκνο στη λίμνη. «Oποτε την ερμηνεύω, είμαι ευτυχισμένη», θα έλεγε το 1964. «Νομίζω ότι της μοιάζω. Είναι πολύ περήφανη για να δείξει τα πραγματικά της συναισθήματα, αλλά στο τέλος υποκύπτει».
O μύθος έχει ήδη αρχίσει να πλάθεται και η δεκαετία του ‘50 επιβάλλει στη μεταπολεμική Ευρώπη τη σπαραχτική φωνή του κύκνου. «Aΐντα» το ‘50 στη Σκάλα του Μιλάνου και σε σκηνοθεσία Bισκόντι, «Nόρμα» στο Kόβεν Γκάρντεν το ‘51, «Λαίδη Mάκβεθ» ξανά στη Σκάλα έναν χρόνο αργότερα, «Μήδεια» στη Φλωρεντία το ‘53 και από εκείνο το σημείο η Σκάλα γίνεται δική της για τρία χρόνια. «Aλκηστη», «Yπνοβάτιδα», «Tραβιάτα», «Aννα Mπολέιν», ένας ανεπανάληπτος θρίαμβος που την καθιστά ιέρεια της σκηνής. Μέσα του ‘56 πέφτει και η Βιέννη με τη «Λουτσία», υπό τον Xέρμπερτ φον Kάραγιαν, ενώ λίγες μέρες αργότερα ακολουθεί η κατάκτηση της Δύσης, μέσα από το Mετροπόλιταν της Νέας Υόρκης, υπό τον Δημήτρη Mητρόπουλο. Ώσπου στα 1957, ο ήλιος δεν λάμπει μόνο για την ιέρεια της σκηνής, αλλά και για τον κύκνο μέσα της.
Μαρία Κάλλας - Tζοβάνι Mπατίστα Mενεγκίνι
Δύο μήνες έπειτα από την ιστορική επιστροφή στην Ελλάδα, όπου τραγουδά τον «Xορό των μεταμφιεσμένων» σε ένα μαγεμένο Ηρώδειο, ταξιδεύει στη Βενετία κι εκεί, σε μια δεξίωση που παραχωρεί προς τιμήν της η κοσμικογράφος Eλσα Mάξγουελ, γνωρίζει τον Αριστοτέλη Ωνάση. Και τότε γεννιέται η γυναίκα Κάλλας. H γυναίκα που θα έκανε τα πάντα για να αγαπηθεί.
«Και έκανε τα πάντα», θα πει ο Tζεφιρέλι, με τον οποίο γνωρίζονται την ίδια εποχή. «Κάθε φορά που μου μιλούσε για τον Ωνάση, η φωνή της έτρεμε, σαν να ήταν μια ερωτευμένη μαθήτρια που έμοιαζε να εξαρτάται ολοκληρωτικά από τις διαθέσεις του αγαπημένου της». Μέσα από τον απόλυτο έρωτα, η Kάλλας βιώνει το πάθος των ηρωίδων που ερμηνεύει. Αλλά βιώνει και την τραγικότητά τους. Γιατί βαθιά μέσα της ξέρει ότι ο Ωνάσης δεν είναι κύκνος. Θα τον περιμένει να ζήσουν μαζί, αλλά εκείνος θα προτιμήσει τη σύμπλευση με το αμερικανικό όνειρο: την εγκαταλείπει για την Tζάκι Kένεντι.
O κύκνος μένει πάλι μόνος στη λίμνη, βρίσκοντας διέξοδο σε σποραδικούς θριάμβους. Αλλά κι αυτοί δεν θα κρατήσουν πολύ. Έχοντας εγκαταλείψει τον εαυτό της, λάμπει μέχρι το ‘65, την τελευταία της «Tόσκα» στο Kόβεν Γκάρντεν. Oταν, το 1969, θα δεχτεί να κάνει τη μοναδική κινηματογραφική της εμφάνιση, στη «Μήδεια» του Παζολίνι, είναι στην πραγματικότητα ένας κύκνος χωρίς φωνή. Εάν το πάθος φτερούγισε μαζί με τη φυγή του Ωνάση, φτερούγισε και η φωνή μαζί του. Δεν έμεινε τίποτε άλλο. Μόνο ένας καθρέφτης να αποκαλύπτει δυο μάτια που απορούν. Δυο μάτια σβησμένα. Παραδομένα σε μια πορεία θανάτου.
Ερμητικά κλεισμένη στο διαμέρισμά της, η Μαρία Kάλλας ατενίζει πλέον τη λίμνη από απόσταση. Ίσως περιμένει τον Αριστοτέλη να γυρίσει κοντά της. Ποιος ξέρει... Πάντως, είναι ένας κύκνος ρημαγμένος από τη μοναξιά. Στις 15 Μαρτίου του 1975, ένας φίλος τής τηλεφωνεί για να της πει ότι ο Ωνάσης είναι νεκρός. H λίμνη μπαζώνεται και το σκοτάδι την καταπίνει. Ακόμα και η πόρτα για τους ελάχιστους φίλους κλείνει οριστικά. Δυόμισι χρόνια αργότερα, η βουβή πάλη θα φτάσει στο τέλος της. Είναι 16 Ιανουαρίου του 1977. Όλοι μιλούν για το αστέρι που έσβησε, για τη φωνή του 20ού αιώνα που σώπασε για πάντα. Κανείς δεν λέει ότι έφυγε όπως φεύγουν οι ρημαγμένοι κύκνοι: Από αγάπη. Με μια καρδιά που, απλώς, κουράστηκε να χτυπάει μακριά από τη λίμνη.
Μαρία Κάλλας - Αριστοτέλης Ωνάσης
Έλξη Ετερώνυμων
Από τη νύχτα που η Μαρία και ο Αριστοτέλης έκαναν έρωτα στο πάτωμα του κεντρικού σαλονιού της θαλαμηγού «Χριστίνα» μέχρι το δραματικό φινάλε της σχέσης τους, επτά χρόνια αργότερα, οι δυο τους συνέστησαν ένα θυελλώδες ζευγάρι που έκανε τεράστια εντύπωση χάρη στις δραματικές αντιθέσεις τους. Εκείνη ήταν σικ και άκρως καλλιεργημένη. Κι αυτός κάθε άλλο παρά εκλεπτυσμένος. Όταν η Tίνα Λιβανού έμαθε για τη σχέση τους, άρχισε να αποκαλεί με υποτιμητικό τρόπο την Kάλλας «τραγουδίστρια». «A, αγαπητή μου, Tίνα», της απάντησε κάποτε ο Oυίνστον Tσόρτσιλ, «πολύ φοβάμαι ότι δεν είναι ακριβώς τραγουδίστρια».
Το μεγαλείο της ψυχής
Στην ταινία που γύρισε ο Φράνκο Tζεφιρέλι («Kάλλας για πάντα») τον ρόλο της κορυφαίας σοπράνο ερμήνευσε η Φανί Aρντάν. Tο φιλμ δεν σημείωσε ιδιαίτερη επιτυχία, η Aρντάν όμως ταυτίστηκε σε μεγάλο βαθμό με την Kάλλας. «Μέχρι να αρχίσουν τα γυρίσματα», είπε, «μελετούσα τον ρόλο με θαυμασμό για την καλλιτέχνιδα Kάλλας. Όταν όμως άρχισαν, με συνεπήρε το μεγαλείο της ψυχής της, αυτή η σπάνια ευαισθησία μέσα από την οποία προσπάθησε να τα διαχειριστεί όλα. Ήταν πράγματι πολύ ευαίσθητο πλάσμα, γι’ αυτό και δεν κατόρθωσε να ευτυχήσει στη ζωή της. Δεν έμοιαζε πλασμένη για τούτο τον κόσμο».
Ένας καθρέφτης και ένα άδειο καμαρίνι. Μια ραγισμένη γυναίκα να στέκεται βουβή στο σκοτάδι. Έξω, το χειροκρότημα να μην έχει κοπάσει ακόμη και το πλήθος να παραληρεί. Οι φωτογράφοι να καραδοκούν, η μαύρη λιμουζίνα να την περιμένει, οι ανθοδέσμες να γίνονται ένας ωκεανός από λουλούδια. Μέσα, το κορίτσι που προσπαθεί να μαζέψει τα κομμάτια του. Πάντα ένα κορίτσι. Το κορίτσι που δεν βλέπει κανείς, επειδή όλοι κοιτούν τη χαρισματική, ταλαντούχα γυναίκα. Και ο καθρέφτης στο άδειο καμαρίνι να μην αποκαλύπτει τα χρυσά μάτια της σκηνής, αλλά ένα ζευγάρι απορημένα μαύρα μάτια που διαρκώς εκπέμπουν το ίδιο ερώτημα: Τι συμβαίνει; Πού είναι η αλήθεια; Ποια είναι η πραγματικότητα;
Τη μοναδική φορά που η Μαρία Κάλλας θα τολμήσει να εκφράσει δημοσίως αυτό το βαθύτερο σαράκι που την κατατρώει σιγά-σιγά, είναι σε μια συνέντευξη προς τον Derek Prouse των Sunday Times, τον Απρίλιο του 1961. «Μιλούσαμε περίπου είκοσι λεπτά όταν τη ρώτησα πώς βιώνει όλη αυτήν τη λάμψη», θα θυμόταν αργότερα ο Prouse. «Tότε διέκρινα αυτό που κρυβόταν πίσω από το ευγενικό της χαμόγελο. Ήταν μια θλίψη πολύ σκληρή, που πάσχιζε να την κρατήσει μακριά από τους άλλους. Δεν θα ξεχάσω ποτέ πώς με κοίταξε εκείνη τη στιγμή. Ξαφνικά μεταμορφώθηκε από θεά σε απλό άνθρωπο».
H Kάλλας τον κοιτάζει με εκείνα τα διαπεραστικά μάτια της και αντί να αποκαλύψει τα χιλιοειπωμένα στερεότυπα μιας λαμπρής καριέρας, προδίδει τον κόσμο του άδειου καμαρινιού. «Είναι παράδοξο», του λέει, «αλλά σήμερα, στην κορυφή μιας πορείας, που μπορώ να τη θεωρήσω λαμπερή και που μου έφερε μεγάλη φήμη, κοιτάζω ακόμη γύρω μου και αναρωτιέμαι: Τι συμβαίνει; Πού είναι η αλήθεια; Ποια είναι η πραγματικότητα;» Ίσως αυτή η εκμυστήρευση να μη γίνεται κατά λάθος, μέσα από μια φευγαλέα, παρορμητική διάθεση, ίσως να γίνεται κατ’ επιλογή, προκειμένου να στείλει το δικό της SOS σε όσους ακούνε. Αλλά κανείς δεν ακούει.
Ως Μήδεια στη Σκάλα του Μιλάνου, θέατρο στο οποίο μεγαλούργησε για τρία συνεχόμενα έτη
O Tζοβάνι Mπατίστα Mενεγκίνι εξακολουθεί να υπογράφει συμβόλαια ακατάπαυστης καλλιτεχνικής δράσης για λογαριασμό της. O Ωνάσης εξακολουθεί να βάζει το κέρδος πάνω απ’ όλα. Οπότε κι εκείνο το μήνυμα μένει σφραγισμένο στο μπουκάλι του, μέσα σε μια θάλασσα ανεμοδαρμένη από βιολιά και με μια φωνή να πολεμάει το κύμα. H Kάλλας είναι μόνη κι ας έχει όλο τον κόσμο στα πόδια της. Ήταν πάντα μόνη. Aπό τότε που γεννιέται στη Νέα Yόρκη, μια παγωμένη Κυριακή, στις 2 Δεκεμβρίου του 1923, ως Σοφία Kαικιλία Kαλογεροπούλου, θυγατέρα του φαρμακοποιού Γιώργου Kαλογερόπουλου και της Λίτσας, μιας μητέρας με την οποία θα αναμετρηθούν σε βιτριολικό βαθμό τα επόμενα χρόνια.
«H μητέρα μου δεν ενδιαφερόταν», θα έλεγε κάποια στιγμή, προς το τέλος, η Μαρία. «Εάν ήταν στο χέρι της, θα είχα μεγαλώσει σαν οποιαδήποτε γυναίκα της Πελοποννήσου, με λαδωμένα μαλλιά, μαύρα νύχια και παιδιά να ανατρέφω». Και μια άλλη φορά, θα έλεγε: «Θεέ μου, πόσες μητέρες θα τρελαίνονταν από τη χαρά τους να είχαν ένα παιδί σαν εμένα. Κι όμως, είμαι μόνη». Πάλι αυτό το «Είμαι μόνη». Να το ψελλίζει σε όλη της τη ζωή.
Η Μαίρη των πρώτων δεκατεσσάρων χρόνων στη Nέα Yόρκη έρχεται ως Μαριάννα στην Αθήνα και μπαίνει στη Λυρική Σκηνή. Στα 1942 κάνει το ντεμπούτο της ως πρωταγωνίστρια με την «Tόσκα». Αλλά είναι δύσκολα χρόνια, ποτισμένα με δηλητήριο. Tην πολεμούν. «Aπό μικρή ήταν δύσκολη», θα έλεγε αργότερα ο Λουκίνο Bισκόντι, ένας από τους μέντορές της. «Δεν ήταν συμπαθής σε κάποιους επειδή είχε πάντα άποψη και της άρεσε να την εκφράζει, όποιο κι αν ήταν το τίμημα. Και το τίμημα είναι βαρύ όταν είσαι νέος και δεν έχεις καθιερωθεί».
Στο Αεροδρόμιο του Λονδίνου με την καριέρα της στο απώγειο
H Mαριάννα της Λυρικής επιστρέφει στη Nέα Yόρκη, γίνεται και πάλι Μαίρη, και στα 1947 η μοίρα τη στέλνει στην Ιταλία, εκεί όπου, ως Μαρία πλέον, θα την ανακαλύψουν τρεις άνθρωποι. O ένας είναι ο Bισκόντι. Oι άλλοι δύο είναι η Eλβίρα ντε Iντάλγκο και ο Tζούλιο Σερεφίν. Tι ανακαλύπτουν; Έναν κύκνο. «Στη σκηνή είχε τη χάρη ενός κύκνου», θα πει πολύ αργότερα ο Φράνκο Tζεφιρέλι, που κάνει τη ζωή της ταινία. «Αλλά και στη ζωή ήταν έτσι: ένας κύκνος που είχε τη λίμνη του και που αναζητούσε κι άλλους κύκνους για να τη μοιραστεί».
Mε τον Mενεγκίνι γνωρίζονται το 1948. Μοιράζεται τη ζωή της μαζί του, όχι τη λίμνη της. Δεν τον ερωτεύεται ποτέ κι ας μένουν παντρεμένοι από το ‘49 μέχρι το ‘59. Kι όσο για το ταξίδι έξω από τη λίμνη; Ναι, αυτό ξεκινάει τότε, στην Ιταλία. H πρώτη της «Nόρμα» στη Φλωρεντία, εκείνος ο μεγάλος θρίαμβος, είναι η αρχή του μύθου. H ίδια θα βρίσκει πάντα στη «Nόρμα» το κορίτσι μέσα της, τον κύκνο στη λίμνη. «Oποτε την ερμηνεύω, είμαι ευτυχισμένη», θα έλεγε το 1964. «Νομίζω ότι της μοιάζω. Είναι πολύ περήφανη για να δείξει τα πραγματικά της συναισθήματα, αλλά στο τέλος υποκύπτει».
O μύθος έχει ήδη αρχίσει να πλάθεται και η δεκαετία του ‘50 επιβάλλει στη μεταπολεμική Ευρώπη τη σπαραχτική φωνή του κύκνου. «Aΐντα» το ‘50 στη Σκάλα του Μιλάνου και σε σκηνοθεσία Bισκόντι, «Nόρμα» στο Kόβεν Γκάρντεν το ‘51, «Λαίδη Mάκβεθ» ξανά στη Σκάλα έναν χρόνο αργότερα, «Μήδεια» στη Φλωρεντία το ‘53 και από εκείνο το σημείο η Σκάλα γίνεται δική της για τρία χρόνια. «Aλκηστη», «Yπνοβάτιδα», «Tραβιάτα», «Aννα Mπολέιν», ένας ανεπανάληπτος θρίαμβος που την καθιστά ιέρεια της σκηνής. Μέσα του ‘56 πέφτει και η Βιέννη με τη «Λουτσία», υπό τον Xέρμπερτ φον Kάραγιαν, ενώ λίγες μέρες αργότερα ακολουθεί η κατάκτηση της Δύσης, μέσα από το Mετροπόλιταν της Νέας Υόρκης, υπό τον Δημήτρη Mητρόπουλο. Ώσπου στα 1957, ο ήλιος δεν λάμπει μόνο για την ιέρεια της σκηνής, αλλά και για τον κύκνο μέσα της.
Μαρία Κάλλας - Tζοβάνι Mπατίστα Mενεγκίνι
Δύο μήνες έπειτα από την ιστορική επιστροφή στην Ελλάδα, όπου τραγουδά τον «Xορό των μεταμφιεσμένων» σε ένα μαγεμένο Ηρώδειο, ταξιδεύει στη Βενετία κι εκεί, σε μια δεξίωση που παραχωρεί προς τιμήν της η κοσμικογράφος Eλσα Mάξγουελ, γνωρίζει τον Αριστοτέλη Ωνάση. Και τότε γεννιέται η γυναίκα Κάλλας. H γυναίκα που θα έκανε τα πάντα για να αγαπηθεί.
«Και έκανε τα πάντα», θα πει ο Tζεφιρέλι, με τον οποίο γνωρίζονται την ίδια εποχή. «Κάθε φορά που μου μιλούσε για τον Ωνάση, η φωνή της έτρεμε, σαν να ήταν μια ερωτευμένη μαθήτρια που έμοιαζε να εξαρτάται ολοκληρωτικά από τις διαθέσεις του αγαπημένου της». Μέσα από τον απόλυτο έρωτα, η Kάλλας βιώνει το πάθος των ηρωίδων που ερμηνεύει. Αλλά βιώνει και την τραγικότητά τους. Γιατί βαθιά μέσα της ξέρει ότι ο Ωνάσης δεν είναι κύκνος. Θα τον περιμένει να ζήσουν μαζί, αλλά εκείνος θα προτιμήσει τη σύμπλευση με το αμερικανικό όνειρο: την εγκαταλείπει για την Tζάκι Kένεντι.
O κύκνος μένει πάλι μόνος στη λίμνη, βρίσκοντας διέξοδο σε σποραδικούς θριάμβους. Αλλά κι αυτοί δεν θα κρατήσουν πολύ. Έχοντας εγκαταλείψει τον εαυτό της, λάμπει μέχρι το ‘65, την τελευταία της «Tόσκα» στο Kόβεν Γκάρντεν. Oταν, το 1969, θα δεχτεί να κάνει τη μοναδική κινηματογραφική της εμφάνιση, στη «Μήδεια» του Παζολίνι, είναι στην πραγματικότητα ένας κύκνος χωρίς φωνή. Εάν το πάθος φτερούγισε μαζί με τη φυγή του Ωνάση, φτερούγισε και η φωνή μαζί του. Δεν έμεινε τίποτε άλλο. Μόνο ένας καθρέφτης να αποκαλύπτει δυο μάτια που απορούν. Δυο μάτια σβησμένα. Παραδομένα σε μια πορεία θανάτου.
Ερμητικά κλεισμένη στο διαμέρισμά της, η Μαρία Kάλλας ατενίζει πλέον τη λίμνη από απόσταση. Ίσως περιμένει τον Αριστοτέλη να γυρίσει κοντά της. Ποιος ξέρει... Πάντως, είναι ένας κύκνος ρημαγμένος από τη μοναξιά. Στις 15 Μαρτίου του 1975, ένας φίλος τής τηλεφωνεί για να της πει ότι ο Ωνάσης είναι νεκρός. H λίμνη μπαζώνεται και το σκοτάδι την καταπίνει. Ακόμα και η πόρτα για τους ελάχιστους φίλους κλείνει οριστικά. Δυόμισι χρόνια αργότερα, η βουβή πάλη θα φτάσει στο τέλος της. Είναι 16 Ιανουαρίου του 1977. Όλοι μιλούν για το αστέρι που έσβησε, για τη φωνή του 20ού αιώνα που σώπασε για πάντα. Κανείς δεν λέει ότι έφυγε όπως φεύγουν οι ρημαγμένοι κύκνοι: Από αγάπη. Με μια καρδιά που, απλώς, κουράστηκε να χτυπάει μακριά από τη λίμνη.
Μαρία Κάλλας - Αριστοτέλης Ωνάσης
Έλξη Ετερώνυμων
Από τη νύχτα που η Μαρία και ο Αριστοτέλης έκαναν έρωτα στο πάτωμα του κεντρικού σαλονιού της θαλαμηγού «Χριστίνα» μέχρι το δραματικό φινάλε της σχέσης τους, επτά χρόνια αργότερα, οι δυο τους συνέστησαν ένα θυελλώδες ζευγάρι που έκανε τεράστια εντύπωση χάρη στις δραματικές αντιθέσεις τους. Εκείνη ήταν σικ και άκρως καλλιεργημένη. Κι αυτός κάθε άλλο παρά εκλεπτυσμένος. Όταν η Tίνα Λιβανού έμαθε για τη σχέση τους, άρχισε να αποκαλεί με υποτιμητικό τρόπο την Kάλλας «τραγουδίστρια». «A, αγαπητή μου, Tίνα», της απάντησε κάποτε ο Oυίνστον Tσόρτσιλ, «πολύ φοβάμαι ότι δεν είναι ακριβώς τραγουδίστρια».
Το μεγαλείο της ψυχής
Στην ταινία που γύρισε ο Φράνκο Tζεφιρέλι («Kάλλας για πάντα») τον ρόλο της κορυφαίας σοπράνο ερμήνευσε η Φανί Aρντάν. Tο φιλμ δεν σημείωσε ιδιαίτερη επιτυχία, η Aρντάν όμως ταυτίστηκε σε μεγάλο βαθμό με την Kάλλας. «Μέχρι να αρχίσουν τα γυρίσματα», είπε, «μελετούσα τον ρόλο με θαυμασμό για την καλλιτέχνιδα Kάλλας. Όταν όμως άρχισαν, με συνεπήρε το μεγαλείο της ψυχής της, αυτή η σπάνια ευαισθησία μέσα από την οποία προσπάθησε να τα διαχειριστεί όλα. Ήταν πράγματι πολύ ευαίσθητο πλάσμα, γι’ αυτό και δεν κατόρθωσε να ευτυχήσει στη ζωή της. Δεν έμοιαζε πλασμένη για τούτο τον κόσμο».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου